Ruim 550 brugklasleerlingen van openbare regionale scholengemeenschap De Lingeborgh gingen op ontdekkingstocht tijdens het Duurzaamheid & Techniek Experience in het Geofort. Ze maakten kennis met zonnecellen, windmolens, eten van de toekomst, speelden het energietransitiespel, kraakten de code van de klimaatquiz en nog veel meer.

Grondstoffen

‘Weet iemand wat een grondstof is?’ luidt de eerste vraag van de workshop Grondstoffen. ‘Aardolie’, zegt een leerling. ‘Metaal’, klinkt het. ‘Een grondstof zit in de grond’, denkt een ander hardop. ‘Dat kan, maar het hoeft niet. Aardolie is inderdaad een grondstof, daar kun je bijvoorbeeld plastic van maken. Maar hout is ook een grondstof’, legt de workshopdocent uit.

‘En weten jullie wat duurzaam is?’ Daar moeten de brugklassers even over nadenken. Ze krijgen een hint: ‘Duurzaam is dat je dingen gebruikt die niet op kunnen. Die je steeds opnieuw kunt gebruiken of opnieuw kunt aanplanten, zoals bomen.’

Kostbaar

Kostbare grondstoffen, zoals goud, zilver en koper zitten in de grond, vaak in verre landen. Deze metalen zitten ook, in kleine hoeveelheden, in een computer en een mobiele telefoon, vertelt de workshopdocent. ‘Computers en mobieltjes zijn niet duurzaam: metalen, zoals koper en goud worden bijvoorbeeld in Congo in Afrika uit de grond gehaald. Gaan per schip naar Azië waar ze worden gebruikt om computers en telefoons van te maken. En die komen weer per schip naar Europa.’

Daar moeten de leerlingen even over nadenken. ‘Dus wij zijn helemaal niet duurzaam als we een computer en een mobieltje gebruiken’, klinkt het. De workshopgever knikt: ‘Maar als iedereen zijn smartphone niet na twee jaar wegdoet, maar een jaar langer houdt, dan ben je al wat duurzamer bezig.’ Dat is een opluchting: enkele leerlingen merken op dat ze wel vier jaar hetzelfde mobieltje gebruiken.

Aan de slag

De scholieren willen graag aan de slag. De ene helft van de groep stormt op de computers af. Op zoek naar goud, zilver, koper en andere herbruikbare materialen. De andere leerlingen zagen een plank in kleine stukken. Vervolgens buigen ze een stukje metaal dat ze op het plankje monteren. En klaar is de houder voor hun mobieltje. Sophie is ook hier geconcentreerd mee bezig. Ze bedenkt dat het handig is om een inkeping te maken in de houten standaard. ‘Daar kan het oplaadsnoertje doorheen, zonder dat de houder omvalt.’

Ze heeft interesse in techniek, omdat ze het leuk vindt dingen te maken, vertelt Sophie. Of ze een technische opleiding gaat volgen? Dat weet Sophie nog niet. Ze wil dierenarts worden. ‘Daar komt techniek wel bij van pas.’

Samenwerking onderwijs en bedrijven

De opzet van het Duurzaamheid & Techniek Experience is dat de brugklassers kennis opdoen over techniek en duurzaamheid door zelf de handen uit de mouwen te steken. Het Platform Techniek Rivierenland heeft de excursie georganiseerd in samenwerking met De Lingeborgh, het Geofort en Windpark Deil. Windpark Deil is een onderdeel van burgercoöperatie Betuwewind met 900 leden. ‘We hebben naast de excursie ook een voorbereidende les en een afsluitende les gemaakt’, vertelt Wilma de Wolf van het Platform Techniek Rivierenland. Dit platform legt de verbinding tussen onderwijs, bedrijfsleven en de overheid in de regio.

Betuwewind is mede-eigenaar van elf windmolens in Windpark Deil. Deze molens draaien sinds het voorjaar van 2020. Om dit te vieren, is er geld beschikbaar gesteld voor het Duurzaamheid & Techniek Experience. ‘De omslag naar duurzame maatschappij biedt heel veel technische uitdagingen. Niet alleen de energievoorziening, maar ook auto’s, huizen en bedrijven vragen om aanpassingen. Daar zijn heel veel technische handjes en denkers voor nodig’, zegt Gerlach Velthoven, directeur van burgercoöperatie Duurzaam West-Betuwe, waar Betuwewind een onderdeel van is. ‘Daarom vinden we het belangrijk dat jonge mensen kennismaken met duurzame techniek en op den duur kiezen voor een duurzame techniekopleiding.’