Techniek biedt je onverwachte kansen, daar zijn docenten Renate Kaspers en Lot Blaauw van het Maaswaal College Oosterweg in Wijchen van overtuigd. Neem het keuzevak 3D-realisatie en vormgeving, dat ze zelf hebben ontwikkeld. ‘Leerlingen leren ontwerpen met een technisch tekenprogramma en stellen zelf de 3D-printer in. Ze maken de leukste en prachtigste ontwerpen’, vertelt Renate Kaspers enthousiast. ‘Zo leren ze omgaan met nieuwe technologieën, worden ze creatief en ontdekken ze wat er allemaal mogelijk is.’
Renate Kaspers en Lot Blaauw zijn docenten Dienstverlening & Producten op het Maaswaal College. Dienstverlening & Producten en Zorg & Welzijn zijn de twee profielen waaruit leerlingen kunnen kiezen. Voor Dienstverlening & Producten kiezen veel leerlingen die nog niet goed weten welke kant ze op willen, legt Renate Kaspers uit. Ze heeft daar alle begrip voor: ‘Ze zijn pas dertien, veertien jaar als ze al een richting moeten kiezen.’ Ze lacht en vervolgt: ‘In elk beroep zit een stuk dienstverlening en producten zijn overal om ons heen. Het is belangrijk dat leerlingen zo veel mogelijk praktische opdrachten doen in een levensechte context. Daar leren ze het meest van.’

In de praktijk leren

In de praktijk leren betekent dat leerlingen een opdracht krijgen, waar ze mee aan de slag gaan. Het liefst een opdracht van een bedrijf. Zo krijgen ze een indruk van hoe het op de werkvloer toegaat. ‘Het is belangrijk dat leerlingen ook buiten de school ervaring opdoen. We werken met enkele bedrijven samen en zijn bezig die samenwerkingen uit te breiden’, vertelt Renate Kaspers. ‘Bij een bedrijf leren scholieren belangrijke vaardigheden, van simpele dingen als op tijd komen tot communiceren met anderen en samenwerken.’
Lisa Rossen en Lisa van Haren zitten allebei in het examenjaar van de mavo, dat is hetzelfde als vmbo-t. Ze hebben Dienstverlening & Producten met als keuzevak 3D-realisatie en vormgeving. Het is het zevende vak waarin ze examen doen. ‘Dit jaar heb ik 3D-printing en Sign gedaan, waarbij ik met textiel heb gewerkt’, vertelt Lisa Rossen. ‘Je mag veel zelf beslissen. Bijvoorbeeld wat je maakt. Ik heb een tas gemaakt bij het keuzevak Sign.’
De leerlingen zijn ook aan de slag gegaan met een eigen ontwerp voor de 3D-printer. De eerste opdracht was het maken van een eenvoudige sleutelhanger. ‘Voor het ontwerp leren ze technisch tekenen met het computerprogramma Solid Works. Dat is een professioneel programma, dat ook in het bedrijfsleven wordt gebruikt’, legt Renate Kaspers uit. ‘We beginnen eenvoudig, maar de opdrachten worden steeds moeilijker.’
Om alle leerlingen te helpen met het computerprogramma hebben Renate Kaspers en haar college Lot Blaauw korte instructiefilmpjes gemaakt, die ze op hun eigen YouTube-kanaal zetten. ‘Dat is handig, omdat alle leerlingen in hun eigen tempo en aan hun eigen ontwerp werken. Als ze even niet weten hoe ze verder moeten, kunnen ze er een filmpje bij pakken. Lukt dat niet, dan helpen we ze een handje.’

Cupcake en zwemvliezen

Als eindopdracht heeft Lisa Rossen een sleutelhanger gemaakt in de vorm van een cupcake, die in knalrose is geprint. ‘Het ziet er op het eerste oog simpel uit, maar het is een ingewikkelde vorm’, zegt docent Renate Kaspers. ‘Het was best pittig om dat met Solid Works voor elkaar te krijgen.’
Lisa van Haren heeft als eindopdracht flippers gemaakt om mee te zwemen. ‘Ik zwem zelf’, zegt ze met een glimlach. ‘Dus dat is leuk om te doen. Al was het best lastig om de tekening goed te krijgen, zodat de 3D-printer een opstaand randje maakte op de flippers.’
In het technieklokaal staan drie 3D-printers waarmee de zelfontworpen producten zijn gemaakt. ‘We gebruiken biologisch afbreekbaar plastic op basis van maïs’, vertelt Renate Kaspers. ‘Duurzaamheid is belangrijk in het onderwijs.’

Sieraden maken

Zelf deed Renate Kaspers fijnmechanische technieken op de LTS. ‘Mijn vader was loodgieter. Van hem heb ik mijn interesse voor techniek. Als meisje was ik altijd bezig met sieraden maken en wilde ik goudsmid worden.’ Ze ging naar de MTS en deed daar werktuigbouwkunde, waarna ze aan de Pedagogische Technische Hogeschool in Eindhoven studeerde. ‘Daar ging indertijd de opleiding docent techniek voor de basisvorming van start. Dat leek me wel wat.’
Via een baan als technisch tekenaar in het bedrijfsleven en als docent in het volwassenenonderwijs ging Renate Kaspers in 2011 als docent Techniek voor de onderbouw aan de slag op het Maaswaal College. ‘Daarna ben ik al gauw technologie gaan geven aan de bovenbouw.’
Samen met collega Lot Blaauw heeft Renate Kaspers het technieklokaal opgezet. Naast handgereedschappen zijn er kolomboormachines, een lasersnijder voor hout en kunststof, 3D-printers, snijplotters, laserprinter en een graveermachine beschikbaar. ‘Leerlingen kunnen van alles maken. Dat doen ze ook’, zegt Renate Kaspers met een lach. ‘Ze zijn hier altijd welkom.’

Handbrace

Voor het ontwikkelen van een zorgproduct deden de twee docenten inspiratie op bij het ROC Rijn IJssel in Arnhem en togen ze naar een zorgwinkel. ‘Daar hebben we een folder meegenomen waarin brace’s en andere hulpmiddelen stonden. Die kunnen we zelf ook maken, dachten we’, verklaart Renate Kaspers. ‘Met de handbrace kunnen mensen die hun hand niet meer kunnen bewegen door reuma of een andere ziekte soms toch nog een handtekening zetten.’ De handbrace is voorzien van lusjes waar de vingers doorheen kunnen. Op een van de lusjes zit een klemmetje voor een pen.
De handbrace en de polsbrace komen plat, nog niet gevormd naar de hand van de cliënt, uit de printer. Door ze in heet water te leggen worden ze zacht. ‘Kijk, nu kun je ze op maat maken door ze om je hand of pols te klemmen’, toont Renate Kaspers. Lisa Rosse en Lisa van Haren helpen haar om de brace op maat te boetseren. ‘Als de brace weer hard is geworden, zorgt-ie voor ondersteuning.’
De filmpjes over de 3D-geprinte brace’s hebben heel wat reacties opgeleverd. Onder meer van andere scholen, die interesse hebben in deze mooie cross-over tussen technologie en zorg. Renate Kaspers wil haar kennis graag delen. Ze is vooral blij met een artikel dat ze las over het feit dat 3D-printen niet meer weg te denken is in de zorgtechnologie. ‘Dat betekent dat we up-to-date zijn met ons onderwijs.’