De circulaire economie komt eraan: met lokale, plantaardige afvalstromen lokaal olie produceren. Op die manier kun je palmolie vervangen in voedsel, cosmetica en schoonmaakmiddelen. Dat is het idee achter startup NoPalm Ingredients, die microbiolooog Jeroen Hugenholtz (65) en ondernemer Lars Langenboom (36) begin 2022 hebben opgericht in Ede. ‘We gebruiken speciale gisten, die plantaardig afval omzetten in oliën’, verklaart Jeroen Hugenholtz.

Natuurlijke gisten

Hij deed intensief onderzoek naar gisten in de zeven jaar dat hij bij Wageningen Universiteit & Research (WUR) werkte. NoPalm Ingredients heeft die gisten gewonnen uit natuurlijke, vetrijke bronnen, zoals volvette zuivelproducten. ‘We hebben de kennis hoe je daar specifieke gisten uithaalt in huis’, vertelt Jeroen Hugenholtz. ‘We zetten het fermentatieproces zo eenvoudig mogelijk op in een brouwerij-achtige opstelling met ketels. Dat is beter betaalbaar dan het gebruik van een fermentor, een speciale bioreactor. Ons uitgangspunt is dat we onze gistolie voor dezelfde prijs als palmolie kunnen maken. Dat is vrij uniek, maar we weten dat dit kan.’

Bij fermentatie zorgen bacteriën, schimmels of gisten tijdens een gecontroleerd rottingsproces voor het omzetten van stoffen in een product, waarbij de zuurgraad, smaak, geur of het uiterlijk verandert.

Mogelijkheden van fermentatie

Jeroen Hugenholtz studeerde Biologie aan de Universiteit van Groningen met microbiologie als hoofdvak. Fermentatie vond hij meteen een boeiend proces. Na zijn promotie vertrok Jeroen Hugenholtz naar de Verenigde Staten waar hij drie jaar als PostDoc werkte.

Terug in Nederland ging hij als microbioloog aan de slag bij het NIZO, het Nederland Instituut voor Zuivelonderzoek, in Ede. Daar werkte hij onder meer mee aan de ontwikkeling van een speciaal zuursel voor de biologische Remekerkaas. ‘Het leuke is, dat de wereld om ons heen vol zit met micro-organismen, zoals bacteriën, schimmels en gisten. Het interessante is, dat bacteriën bijvoorbeeld worden ingezet bij afvalwaterzuivering. En er zijn miljoenen mogelijkheden voor fermentatieprocessen, die bruikbare ingrediënten of eindproducten opleveren. Denk aan yoghurt en kaas uit melk of aan zuurkool en sojasaus.’

Microbioloog en ondernemer

Microbioloog Jeroen Hugenholtz en ondernemer Lars Langhout hebben samen NoPalm Ingredients opgericht. ‘Bij de WUR leidde ik een onderzoeksgroep, die allerlei fermentatieprocessen onderzocht’, vertelt de microbioloog. ‘De productie van olie met behulp van gisten was er een van. Als je palmolie analyseert in het lab en je leest vakliteratuur, dan ga je nadenken en dromen over wat je met die kennis kunt doen.’ Lars Langhout, die adviseur bedrijfsstrategie was bij voedingsmiddelenbedrijven, nam contact op met Jeroen Hugenholtz. ‘Lars heeft geen technische achtergrond, maar was geïnteresseerd in een artikel van onze vakgroep over mayonaise gemaakt op basis van gistolie. Hij wilde graag gaan ondernemen op het gebied van duurzaamheid en voedsel. Samen hebben we het idee en het businessplan voor NoPalm Ingredients ontwikkeld.’

Startend bedrijf wil snel groeien

Met dit businessplan in de hand hebben de twee ondernemers in spe investeerders gevonden, die bereid waren 1,5 miljoen euro te steken in het startende bedrijf. Dat is sinds januari van dit jaar gevestigd in het NIZO in Ede waar een kantoor en een laboratorium worden gehuurd. Er werken nu negen mensen bij NoPalm Ingredients, onder wie vier fermentatie-experts/biotechnologen en een procestechnoloog. ‘De komende jaren gaan we meer dan verdubbelen in het aantal medewerkers, onder andere door het opzetten van een procestechnologie- en applicatie-team, door uitbreiding van onze fermentatie-expertise en door het binnenhalen van commerciële mensen.’ NoPalm Ingredients wil graag snel groeien. Jeroen Hugenholtz: ‘We denken dat dit proces goed opschaalbaar is en dat het fermentatieproces werkt met verschillende typen plantaardige reststromen.’ In het Edese lab is 100 kilogram plantaardig afval verwerkt. ‘Deze week gaan we voor het eerst op een schaal van een paar duizend liter onze fermentaties uitvoeren. Met dat verhaal gaan we opnieuw naar investeerders toe, zodat we een demonstratiefabriek kunnen bouwen, die waarschijnlijk 5.000 kilo plantaardig afval per keer kan verwerken.’

Betaalbaar alternatief

De initiatiefnemers van NoPalm Ingredients zijn ervan overtuigd dat ze met hun ‘gistolie’ een duurzaam en betaalbaar alternatief kunnen bieden voor een milieubedreigend product als palmolie. ‘Als we hier, maar ook elders ter wereld, uit lokale plantaardige reststromen in een lokale fabriek olie kunnen maken, hoef je geen palmolie meer te vervoeren over de hele wereld’, betoogt Jeroen Hugenholtz. ‘Bovendien los je het probleem van voedselafval op. Plantaardige reststromen worden nu direct in veevoeder verwerkt. Wij maken er een hoogwaardiger product van.’ Het plan is de demonstratiefabriek in 2023 te bouwen en het onderzoek en de productie uit te breiden. De volgende stap over pakweg twee jaar, is om een fabriek te bouwen, die wekelijks 100.000 kilo of zelfs meer plantaardig afval verwerkt. ‘Zo’n fabriek produceert een significante hoeveelheid olie, enkele tonnen per dag, waardoor het lonend wordt’, zegt Jeroen Hugenholtz.

Circulair proces

Na het verwerken van het plantaardige afval, ontstaat een reststroom die alsnog verwerkt kan worden in veevoer. Jeroen Hugenholtz: ‘Zo is het hele proces circulair. Onze gisten halen
oliën uit het plantaardige materiaal en verrijken het met eiwitten.’