‘Energietransitie vraagt daadkracht’
Opleidingsbedrijf Bouwmensen Rivierengebied in Geldermalsen verzorgt het praktijkgedeelte van verschillende mbo-bouwopleidingen als het gaat om timmeren, metselen en tegelzetten. Daarnaast wordt bijscholing steeds belangrijker door de ontwikkelingen in duurzaam bouwen, in bouwen in andere vormen en de energietransitie, die andere eisen stellen aan bouwers.
‘Veranderingen in de maatschappij en de markt gaan steeds sneller’, constateert Koos Karsijns, directeur Bouwmensen Rivierengebied in Geldermalsen. ‘Daardoor ontstaat een nieuwe behoefte aan bijscholing. Denk aan kennis over nieuwe, duurzame isolatiematerialen, luchtdichtbouwen, gasloos bouwen of een cursus Loodvervangers.’
Bouwmensen: meer aandacht voor techniek op vo
Door een te krappe instroom van jonge mensen die het vak willen leren én een toenemend aantal bouwvakkers dat met pensioen gaat, is er al jaren een tekort aan vakmensen in de bouw en in andere techniekbranches. Door de algemene krapte op de arbeidsmarkt geldt dit nu ook voor andere sectoren, zoals de ICT, zorg en horeca. Koos Karsijns hamert er daarom op dat bedrijven en scholen meer aandacht moeten schenken aan techniek. ‘Dat begint al op de basisschool, maar geldt ook voor het voortgezet onderwijs. Het gaat erom bij kinderen interesse te wekken voor de bouw en voor techniek, zodat ze weten wat er mogelijk is en ontdekken wat bij hen past.’
Bouwmensen werft bij zestien vmbo-scholen in het Rivierengebied leerlingen voor mbo-vakopleidingen in de bouw. ‘Met veel inspanning hebben we jaarlijks een instroom van veertig tot vijfenveertig leerlingen. Een derde daarvan heeft op het vmbo het profiel Bouwen, Wonen en Interieur, BWI, gevolgd. Twee derde weet nog niets van bouwen of techniek, die leren we hier in de werkplaats welke gereedschappen ze nodig hebben en de eerste beginselen van het timmeren, metselen of tegelzetten.’
Mensen behouden voor de bouw
Jongeren die voor de bouw kiezen, komen meestal in dienst bij Bouwmensen. Ze kiezen vaak een bbl-mbo-opleiding op ROC Rivor in Tiel waar ze de theorie leren en volgen het praktijkgedeelte in de werkplaatsen van Bouwmensen in Geldermalsen. BBL staat voor Beroeps Begeleide Leerweg, wat betekent dat leerlingen meestal vier dagen in de week werken en één dag in de week naar school gaan. ‘We nemen de jongelui in dienst en zoeken een geschikte werkgever voor ze waarmee ze een klik hebben. Als die klik er niet is, zoeken we een ander bedrijf dat beter past. We willen onze leerlingen zo veel mogelijk behouden voor de bouw of de gebouwde omgeving’, verklaart Koos Karsijns.
Deze manier van werken is mogelijk omdat 95 procent van de bouwbedrijven in de regio is aangesloten bij Bouwmensen Rivierengebied. ‘Het betekent ook zekerheid voor onze leerlingen: ze hebben een baangarantie tijdens hun opleiding en ook daarna, na het behalen van hun diploma’, benadrukt Koos Karsijns.
Op deze manier hebben heel wat leerlingen hun opleiding kunnen afmaken tijdens de financiële crisis tussen 2009 en 2014. Veel bouwbedrijven kwamen toen in de problemen en moesten personeel ontslaan. ‘Bouwmensen heeft de opleidingen toen uit eigen zak betaald en zo mensen voor het vak behouden’, zegt Koos Karsijns. ‘Nu is er weer enorme vraag naar vakmensen, maar ook in tijden van laagconjunctuur moet je mensen blijven opleiden.’
Subsidieregelingen Tech Express en Sterk Techniek Onderwijs
Tech Express was enkele jaren geleden een subsidieregeling van het Regionaal Investeringsfonds (RIF), waarbij het technisch mbo-onderwijs is gestimuleerd meer samen te werken met het vmbo. Bijvoorbeeld door mbo-docenten gastlessen op het vmbo te laten geven en door technische keuzevakken voor het vmbo te ontwikkelen. Op die manier kunnen vmbo’ers kennismaken met de mogelijkheden die technische opleidingen bieden.
De nieuwe subsidieregeling Sterk Techniek Onderwijs (STO) van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Welzijn (OCW) gaat een stap verder en stimuleert het vmbo om meer aandacht te besteden aan techniek en om leerlingen van de basisschool daar alvast kennis mee te laten maken. Bijvoorbeeld door een project te doen op het vmbo.
‘Op basisschool al interesse voor techniek wekken’
‘Eigenlijk moet je op de basisschool de interesse voor techniek al wekken’, zegt Koos Karsijns. ‘Met die brede techniekpromotie moet je op het vmbo doorgaan, zodat kinderen bewuster kunnen kiezen voor een technische opleiding.’ Sterk Techniek Onderwijs wordt in het Rivierengebied uitgevoerd door Riverland Tech Explorers, onder meer met de hotspots Smart Building bij het Lingecollege in Tiel en Smart Technology bij Lek en Linge in Culemborg. Daar kunnen vmbo’ers, maar ook leerlingen van basisscholen terecht voor projecten die met techniek te maken hebben.
De nieuwe opleiding Smart Building van ROC Rivor wordt in praktijkcentrum S-TEC gegeven. Dit is een BOL-opleiding op niveau 4, die kennis van bouwkunde en installatietechniek combineert. ‘Je ziet nu enige stagnatie in de bouw door de stikstofproblematiek en de vertraging bij het leveren van bouwmaterialen, maar de bouwambities van de regering zijn hoog. Toch stokt de nieuwbouw vooral omdat het lang duurt voordat de vergunningen voor bouwprojecten rond zijn’, zegt Koos Karsijns.
‘Aannemers willen wel bouwen: ook als het andere vormen van bouwen zijn, zoals slim en prefab bouwen. Overheden moeten ervoor zorgen dat het kan en dat vergunningsprocedures korter worden. Dan proberen wij ervoor te zorgen dat er voldoende vakmensen zijn, bijvoorbeeld door zij-instromers op te leiden en zittend personeel duurzaam fit te houden.’
